UWAGA, WYDŁUŻYLIŚMY TERMIN NADSYŁANIA ABSTRAKTÓW.

ZGŁOSZENIA NA KONFERENCJĘ MOŻNA JESZCZE PRZESYŁAĆ DO 30 MARCA WŁĄCZNIE.

W tytule projektu badawczego wykorzystano cytat ze wstępu Szymona Budnego do Biblii nieświeskiej z 1572 roku, w którym tłumaczy on konieczność ponownego przełożenia Pisma Świętego, powołując się na rozważania braci polskich podczas kilku synodów. Kilkoro duchownych zauważyło niepokojące pomyłki translatorskie w Biblii brzeskiej. Spostrzeżenie to skłoniło arian do powołania w 1567 roku na soborze w Skrzynnie zespołu, który miałby porównać tekst Biblii Radziwiłłowskiej z hebrajskim, greckim, łacińskim, niemieckim i francuskim odpowiednikiem tekstu Pisma: „niektórym z nas tenże synod zlecił, abychmy w ten przekład pilnie weźrzeli, a co by się ku poprawieniu godnego być zdało, żebychmy naznaczyli”.  Okazało się, że choć Biblia brzeska odznacza się „ochędożną polszczyzną”, to niestety – wedle Budnego i jego współpracownika – wykazuje przy tym „zatracenie rzeczy” oraz zaskakujące podobieństwo do wersji łacińskiej i francuskiej. Ilość i jakość błędów przekonały Budnego, że łatwiej będzie rozpocząć pracę na nowym przekładem, niźli poprawiać tłumaczenie tak źle wykonane.

Należy przy tym zaznaczyć, że problem spostrzeżony przez Budnego wiązał się z odkryciem przez epokę renesansu odmiennego od dotychczasowego statusu Pisma Świętego. Reformacja, która wyjęła Biblię spod kurateli Kościoła katolickiego – a w konsekwencji – z ram języka łacińskiego, podjęła także po raz pierwszy w dobie nowożytnej problem filologicznej lektury tekstu. Praca przekładowa pociągająca za sobą tłumaczenia na języki narodowe generuje także spory o znaczenie Pisma Świętego, które nie pełni już jedynie funkcji tekstu świętego, lecz tekstu po prostu: obiektu namysłu filologów. Zwrócił na to uwagę Odo Marquard, lokując w wieku XVI podwaliny współczesnej filologii. Problem (i jego konsekwencje) spostrzeżony przez Budnego stanowi zatem metonimię innych postaw charakterystycznych dla epoki.

Wyjęcie Pisma spod kurateli władzy kościelnej powoduje także zmiany w lekturze tekstu. Stanowi przejście od języka uniwersalnego i hegemonicznego w kulturze europejskiej – łaciny – do partykularności języków narodowych i idących za nią poróżnień, a w konsekwencji ­– do mnogości przekładów. Spory związane z tłumaczeniem Biblii stanowią początek nowożytnej gorączki przekładania, a zatem również początek nowożytnej filologii.

Projekt badawczy Abychmy w ten przekład pilnie weźrzeli ma na celu przybliżenie problemów translatorskich (współczesnych i staropolskich tłumaczy) oraz roli przekładu w epokach dawnych. Jakie znaczenie miał przekład? Jakie wiązały się z nim niebezpieczeństwa? Przede wszystkim – jak myślano o tłumaczeniu? Czy i dlaczego dostrzegano jego znaczenie? Jakie problemy stają przed dzisiejszymi tłumaczami utworów dawnych?

Zapraszamy do udziału w konferencji naukowej, spotkaniach autorskich i warsztatach translatologicznych w dniach 24-26.04.2014 r. na Uniwersytecie Warszawskim.

Projekt badawczy składa się z czterech części:

• Ogólnopolskiej konferencji naukowej.
• Cyklu spotkań eksperckich: spotkań autorskich, dyskusji.
• Tłumaczeniowych paneli warsztatowych (z języka wczesnonowoangielskiego, starofrancuskiego, włoskiego i łaciny nowożytnej).
• Publikacji pokonferencyjnej.

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA

Przekład – także staropolski – we współczesnym dyskursie humanistycznym przestaje być przezroczysty, a zaczyna jawić się jako autorskie dzieło tłumacza, będące wypadkową jego zdolności, obranej techniki translatologicznej i uwarunkowań kulturowych. W umyśle tłumacza spotykają się dwa języki, a co za tym idzie, dwie przestrzenie kulturowe, dwa modele odczuwania świata, wreszcie – niekiedy zupełnie różne poetyki, które autor tłumaczenia musi przepracować, aby przekładany utwór otrzymał możliwie najdoskonalszy kształt. Najdoskonalszy – czyli jaki?  To od twórcy przekładu zależy nie tylko ostateczna postać utworu, lecz także nasze wyobrażenie o epoce, której jest owocem. Dlatego postać tłumacza powoli wychodzi z ukrycia i zaczyna odgrywać rolę niemalże równorzędną z rolą autora tekstu. Częstokroć gwarancją sukcesu pisarza zagranicznego są wybitne umiejętności tłumacza. Tłumacz jest wreszcie medium transponującym elementy jednego kodu kulturowego na inny.

Podczas konferencji chcielibyśmy poddać analizie dylematy translatorskie dotyczące zarówno tłumaczy współczesnych, przekładających literaturę dawną, jak i tłumaczy doby staropolskiej, podejmujących się przekładania dzieł im współczesnych. Interesują nas aspekty filologiczny (semantyka, stylistyka, idiomy i frazeologizmy) i kulturowy (translacja dokładna/adaptacja realiów kulturowych) przekładu, uwzględniające dwie perspektywy czasowe: współczesną i staropolską. Chcielibyśmy również wziąć pod rozwagę różnorodne problemy „okołotekstowe”, takie jak: rola tłumacza, zapotrzebowanie na przekład, najczęściej tłumaczone dzieła, a także utwory w owym czasie popularne a nieprzełożone na język polski.

Proponowane zagadnienia:

• Funkcjonowanie określonego gatunku i konkretnej wersyfikacji w macierzystym i przekładowym kontekście.
• Dawna literatura w tłumaczeniach współczesnych.
• Staropolskie tłumaczenia utworów ówczesnych.
• Zestawienia oryginału i przekładu staropolskiego.
• Techniki przekładu staropolskiego (translatio, imitatio, aemulatio).
• Społeczna rola tłumacza w dawnej Rzeczypospolitej.
• Odbiór przekładu i sposoby istnienia autorów „obcych”.
• Co tłumaczono, dlaczego tłumaczono – atmosfera wokół przekładu.
• Czego nie tłumaczono, a co istniało w masowej świadomości i dlaczego.
• Polska literatura dawna tłumaczona zagranicą.
• Parafraza a przekład.

Link: Formularz zgłoszeniowy

Wypełniony formularz zgłoszeniowy prosimy przesyłać do 23.03.2014 roku pod adresem Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. O przyjęciu zgłoszenia powiadomimy do 31.03.2014 roku. Udział w konferencji jest bezpłatny. Przewidujemy recenzowaną publikację pokonferencyjną.

SPOTKANIE AUTORSKIE I EKSPERCKI PANEL DYSKUSYJNY

Spotkanie poświęcone najnowszym odkryciom badawczym związanym z postacią tłumacza/poligloty w dawnej Polsce, jego roli w kontaktach dyplomatycznych i transponowaniu literatur obcych do literatury narodowej. (Proponowany gość: dr hab. Krzysztof Mrowcewicz, proponowany temat: dyskusja wokół wydanej w 2011 r. książki „Małe folio. Historia jednego wiersza”).

Przewidywane są dwa ekspercki panele dyskusyjne pod tytułem „Współczesne strategie tłumaczenia utworów dawnych – problemy i perspektywy rozwojowe”. Dyskusja z udziałem tłumaczy i badaczy kultury epok dawnych, zestawiająca różnorodne podejścia do tłumaczenia. Zaproszeni goście są uznanymi praktykami przekładu aktywnie działającymi w środowisku wydawniczym. W swojej pracy kładą nacisk na wydobywanie ze słowa różnorodnych sensów i aspektów estetycznych. Spotkanie dyskusyjne ma na celu prezentację różnych strategii przekładania tekstu, ich konfrontację, określenie mocnych i słabych stron, a także zarysowanie perspektyw rozwojowych współczesnej translatologii. Zaproszeni goście: dr Grzegorz Franczak, prof. dr hab. Zbigniew Kadłubek, dr Barry Keane, prof. Andrzej Lam, ks. prof. dr hab. Rajmund Pietkiewicz oraz prof. dr hab. Piotr Wilczek.

WYDARZENIE TOWARZYSZĄCE

10.04.2014.

10 kwietnia 2014 roku odbędzie się spotkanie z „duetem” translatorskim, który od 2009 roku proponuje czytelnikom nowe rozumienie dzieł Shakespeare’a, a mianowicie z dr hab. Anną Ceterą i Piotrem Kamińskim.

PANELE WARSZTATOWE

Warsztaty tłumaczeniowe prowadzone przez specjalistów. Planowane 4 spotkania typu seminaryjnego (po jednym na każdy język) odbywające się naprzemiennie lub równolegle do paneli konferencji naukowej (zależnie od ilości zgłoszeń). Efektem spotkań będzie przekład wybranych fragmentów utworów dawnych z języków: wczesnonowoangielskiego, starofrancuskiego, włoskiego i łaciny nowożytnej. Uczestnicy spotkań skupią się na praktycznych problemach tłumaczenia tekstów dawnych, będą pracować na konkretnych tekstach udostępnionych z wyprzedzeniem i wraz z prowadzącymi będą rozwiązywać najważniejsze problemy wynikłe z ich indywidualnej pracy. Aby zadbać o wysoki poziom merytoryczny na spotkania będą obowiązywały zapisy. Limit miejsc na każdym spotkaniu: 15.

Prowadzący:

• 26.04.2014. Warsztat języka wczesnonowoangielskiego: prof. dr hab. Małgorzata Grzegorzewska (Instytut Literatury Angielskiej, Instytut Anglistyki UW)
• 24.04.2014. Warsztat języka starofrancuskiego: prof. dr hab Teresa Giermak-Zielińska (Zakład Językoznawstwa Romańskiego Instytut Romanistyki UW).
• 25.04.2014. Warsztat języka włoskiego: dr Marta Wojtkowska-Maksymik (Zakład Literatury i Kultury Epok Dawnych Instytut Literatury Polskiej UW).
• 26.04.2013. Warsztat łaciny nowożytnej: mgr Dorota Sutkowska (Zakład Studiów nad Renesansem, Instytut Filologii Klasycznej UW).

Wkrótce pojawią godziny spotkań.

 Wydarzenie kierowane jest do studentów i doktorantów wszystkich polskich uczelni, a także do osób związanych z translatologią.

Zgłoszenia prosimy kierować pod adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. z zaznaczeniem wybranego języka.

Więcej informacji: https://www.facebook.com/events/608376599230161/

Patroni wydarzenia: Wydział „Artes Liberales”, Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Wydział Polonistyki.